Πόσες φορές ακούμε ότι φταίμε τα γονίδια; Και όντως, τα γονίδια παίζουν πολύ σημαντικό ρόλο σε πολλές ασθένειες και κληρονομικές νόσους. Αλλά δεν φταίνε πάντα μόνο αυτά.
Ο τρόπος ζωής, το περιβάλλον και οι προσωπικές επιλογές των ανθρώπων επηρεάζουν πολύ την υγεία τους όσο μεγαλώνουν, καθώς και το προσδόκιμο ζωής τους. Μια έρευνα που υποστηρίζεται από το Πανεπιστήμιο της Οξφόρδης ανέλυσε στοιχεία από μισό εκατομμύριο Βρετανών για να δει πώς επηρεάζουν 22 διαφορετικές ασθένειες τα γονίδια αλλά και περιβαλλοντικοί παράγοντες.
Σύμφωνα με τα αποτελέσματα της της έρευνας, ο τρόπος ζωής είναι άμεσα συνδεδεμένος με την υγεία και την ευζωία — σε πολλές περιπτώσεις, επηρεάζοντάς τα πολύ περισσότερο από τη γενετική προδιάθεση.
Ας δούμε λοιπόν ποιοι παράγοντες επηρεάζουν την υγεία και την ευεξία μας.
Οι πιο σημαντικοί παράγοντες
Μέσα από τη στατιστική ανάλυση, οι ερευνητές βρήκαν τους βασικούς παράγοντες που επηρεάζουν άρρηκτα την υγεία και την μακροζωία.
Πρώτο-πρώτο, φυσικά, είναι το κάπνισμα—εύρημα το οποίο δεν θα έπρεπε να μας εκπλήσσει. Το κάπνισμα ήταν συνδεδεμένο με 21 ασθένειες όπως καρδιολογικά νοσήματα, καρκίνος και μολύνσεις.
Ακολουθεί η κοινωνικο-οικονομική κατάσταση του ανθρώπου. Η κοινωνική και οικονομική κατάσταση ενός ατόμου—δηλαδή το εισόδημα, επάγγελμα και ιδιοκτησία κατοικίας—συνδέονται με 19 ασθένειες.
Τέλος, η φυσική άσκηση είχε άμεση επίδραση σε 17 ασθένειες, ενώ ακολουθούσαν οι συνθήκες διαβίωσης.
Ας δούμε και τους υπόλοιπους παράγοντες
Εκτός από τους πιο βασικούς και προφανείς παράγοντες πρόωρης γήρανσης και θανάτου, οι ερευνητές σημείωσαν και άλλους, όπως η εθνικότητα, η ύπαρξη συντρόφου, η ψυχική υγεία, η ποιότητα του ύπνου και η κούραση.
Περιέργως, ρόλο έπαιζε και ο αριθμός των οχημάτων ενός νοικοκυριού καθώς και αν ο μετέχων ήταν ιδιοκτήτης ή ενοικιαστής. Για παράδειγμα, οι ιδιοκτήτες που ζουν σε ιδιόκτητο σπίτι έχουν καλύτερη υγεία και μεγαλύτερο προσδόκιμο από τους ενοικιαστές.
Επειδή η έρευνα έγινε στο Ηνωμένο Βασίλειο, όπου συνυπάρχουν πολλές διαφορετικές εθνότητες, μελετήθηκε και ο παράγοντας της εθνικότητας στην έρευνα. Συγκεκριμένα για το Ηνωμένο Βασίλειο, οι Μαύροι και οι Ασιάτες έχουν λιγότερες πιθανότητες προώρου θανάτου σε σχέση με τους Λευκούς, παρόλο που σε πολλές περιπτώσεις, οι κοινωνικο-οικονομικές συνθήκες δεν είναι πάντα ευνοϊκές για αυτούς.
Η καλή υγεία από νωρίς φαίνεται
Το να είμαστε υγιείς και να παραμείνουμε έτσι όταν μεγαλώσουμε αρχίζει από… τα νιάτα μας. Η υγεία, το βάρος και οι καλές συνήθειες στα 10 μας επηρεάζουν την υγεία μας στην τρίτη ηλικία. Για παράδειγμα, το κάπνισμα της μητέρας πριν και μετά τη γέννα επιδρά στην υγεία του παιδιού πολλά χρόνια αργότερα.
Είναι ενδιαφέρον ότι τα ψηλότερα παιδιά (στα 10 τους) και τα πιο παχουλά παιδιά (πάλι στα 10 τους) είχαν περισσότερες πιθανότητες για πρόωρη γήρανση και χαμηλότερο προσδόκιμο ζωής. Αυτό επιβεβαιώνει κάτι που έχουμε δει στο ζωικό βασίλειο, όπου τα μικρόσωμα ζώα έχουν μεγαλύτερο προσδόκιμο από τα μεγαλόσωμα ζώα του ίδιου είδους.
Όσον αφορά θέματα περιβάλλοντος, αυτά είχαν άμεση σχέση με ασθένειες που συνδέονται με τους πνεύμονες, την καρδία και το συκώτι.
Εκεί που παίζουν ρόλο τα γονίδια
Ανάμεσα στις ασθένειες που παρακολούθησαν και ανέλυσαν οι ερευνητές βρήκαν δύο στις οποίες ο γενετικός παράγοντας είχε βαρύνουσα σχέση. Αυτές αφορούσαν τη γεροντική άνοια και κάποια είδη καρκίνου όπως τον καρκίνο του μαστού, των ωοθηκών, του προστάτη και του πρωκτού. Για αυτές τις ασθένειες, φαίνεται να υπάρχει ένα γενετικό υπόβαθρο που παίζει σημαντικό ρόλο στην εμφάνιση της νόσου.
Οι ασθένειες που επηρεάζονται από τον τρόπο ζωής
Στον αντίποδα, οι ασθένειες που επηρεάζονται κυρίως από τον τρόπο ζωής είναι τα καρδιαγγειακά νοσήματα, τα ισχαιμικά επεισόδια, οι αναπνευστικές νόσοι, η ρευματοειδής αρθρίτιδα και ασθένειες που σχετίζονται με το συκώτι και τα νεφρά. Σε αυτές τις περιπτώσεις, μεγάλο ρόλο παίζει ο τρόπος ζωής, η ηλικία και το φύλο.
Η παχυσαρκία και η υπέρταση είναι δύο τέτοια παραδείγματα της έρευνας. Αυτές οι μεταβολικές νόσοι έχουν μεγάλη σχέση με περιβαλλοντικές και προσωπικές συνήθειες.
Μπορούμε να κάνουμε πολλά, ίσως όχι όλα
Από τους 25 παράγοντες που περιέγραψαν οι ερευνητές ως καθοριστικούς για την υγεία, την ευεξία και τη μακροζωία μας, είναι στο χέρι μας να αλλάξουμε τους 23. Δεν είναι «γραφτό» μας, δηλαδή, ότι θα ταλαιπωρούμαστε στα γεράματά μας από κακή υγεία και ασθένειες. Αντίθετα, μπορούμε ανά πάσα στιγμή να αλλάξουμε μια κακή συνήθεια και να βελτιώσουμε έτσι την υγεία και την ευεξία μας—ακόμα και το προσδόκιμο ζωής μας.
Για παράδειγμα, το κάπνισμα, η άσκηση, ο ύπνος και η διατροφή είναι θέματα που μπορούμε να αλλάξουμε. Αντίθετα, δεν μπορούμε να κάνουμε και πολλά στα 70 μας για να αλλάξουμε το αν ήμασταν παχουλοί ή ασυνήθιστα ψηλοί στα 10 μας.
Από την άλλη, κάποια πράγματα μπορεί μεν να αλλάζουν στη θεωρία, αλλά όχι στην πράξη: αν είμαστε ενοικιαστές, το να γίνουμε ιδιοκτήτες δεν είναι πάντα στο χέρι μας. Επίσης, το εισόδημα μπορεί να μην είναι εύκολο να αυξηθεί, ιδίως σε εποχές δύσκολων οικονομικών καταστάσεων. Και αν ζούμε μόνοι, ίσως είναι δύσκολο να βρούμε σύντροφο—αλλά αυτό δεν σημαίνει ότι δεν μπορούμε να έχουμε κοινωνική ζωή και όμορφες συναναστροφές.
Οπότε, ας εστιάσουμε στα πράγματα που μπορούμε να τα βελτιώσουμε για να έχουμε μία όμορφη τρίτη ηλικία. Ας αρχίσουμε από τα απλά: μια βόλτα, λίγο περπάτημα ή να πάρουμε τις σκάλες αντί για το ασανσέρ. Σωστή διατροφή με μπόλικα φρούτα, λαχανικά, όσπρια και ψάρι επίσης μπορεί να βοηθήσει. Και βέβαια, ας κόψουμε το κάπνισμα, όσο δύσκολο και αν είναι. Αρχίζουμε από τα μικρά και προχωράμε.
Στη μονάδα φροντίδας ηλικιωμένων Δωροθέα δίνουμε μεγάλη έμφαση στην καλή ποιότητα ζωής, από τη Μεσογειακή διατροφή που εφαρμόζουμε στους ηλικιωμένους μας μέχρι τις δραστηριότητες που σχεδιάζουμε για αυτούς.
Αν θέλετε να μάθετε περισσότερα, επικοινωνήστε με τον Ηράκλειο online, καλέστε μας στο 210 28 46 000 ή επισκεφθείτε μας πίσω από το σταθμό ΗΣΑΠ Ηρακλείου. Θα χαρούμε να σας ξεναγήσουμε στους χώρους μας και να δούμε τι μπορούμε να κάνουμε για εσάς!