Η επικοινωνία με την ηλικιωμένη μαμά μας δεν είναι πάντα εύκολη ούτε δεδομένη. Κάποια στιγμή στη ζωή μας, συνειδητοποιούμε ότι οι γονείς μας γέρασαν και όσα δούλευαν μέχρι τώρα, μάλλον χρειάζονται αναπροσαρμογή. Ανάμεσα σε αυτά που αλλάζουν, είναι και η επικοινωνία!
Η αλλαγή δεν είναι απότομη, αλλά ένα σταδιακό ξύπνημα. Ο μπαμπάς που κάποτε μας φαινόταν ακούραστος τώρα κουράζεται από ένα σκαλοπάτι. Η μαμά που θυμόμασταν πάντα οργανωτική τώρα ξεχνάει τα πράγματα.
Αυτή η αντιστροφή των ρόλων δεν έρχεται με εγχειρίδιο οδηγιών. Ξαφνικά, από παιδιά γινόμαστε φροντιστές. Εκεί που οι γονείς μάς έλεγαν τι να κάνουμε, τώρα εμείς πρέπει να λάβουμε αποφάσεις, και συχνά χωρίς να είμαστε έτοιμοι. Και όλο αυτό πρέπει να γίνει σε επικοινωνία με τον ηλικιωμένο γονιό, το οποίο πολλές φορές δεν είναι εύκολο.
Για παράδειγμα, η απόφαση για την εισαγωγή σε μία Μονάδα Φροντίδας Ηλικιωμένων είναι από τις πιο δύσκολες που καλούμαστε να πάρουμε. Συχνά, οι ενοχές είναι μεγάλες και το περιβάλλον μπορεί να μας ρωτάει γιατί στείλαμε κάποιον στο γηροκομείο. Ο ίδιος ο γονέας μπορεί να μας κοιτάζει σαν να τον προδίδουμε, ακόμα κι όταν ξέρει ότι θα είναι πολύ καλύτερα σε μία μονάδα κι ότι δεν είναι πια ασφαλής στο σπίτι.
Αλλά η επικοινωνία με ηλικιωμένους γονείς δεν αφορά μόνο το γηροκομείο. Αφορά και το πώς διατηρούμε τη σχέση μας μαζί τους όταν αυτοί έχουν μεγαλώσει. Η υγεία τους, η μνήμη τους, η διάθεσή τους, ακόμα και ο χαρακτήρας που νομίζαμε ότι γνωρίζουμε, μπορεί να έχουν αλλάξει και αυτό επηρεάζει την επικοινωνία μαζί τους.
Για παράδειγμα, μπορεί να μας λένε τις ίδιες ιστορίες ξανά και ξανά ή να αρνούνται την πραγματικότητα γιατί τους είναι δύσκολη. Και πολλές φορές μπορεί να θυμώσουν μαζί μας γιατί δεν τους αρέσει που γερνούν.
Οπότε, ας δούμε πώς επικοινωνούμε με τους ηλικιωμένους, γονείς, συγγενείς ή φίλους και πώς η επικοινωνία αλλάζει όσον οι άνθρωποι μεγαλώνουμε.
Η Αλλαγή της Δυναμικής
Η επικοινωνία με ηλικιωμένους γονείς απαιτεί προσαρμογή αφού οι ρόλοι αντιστρέφονται. Αυτή η μετάβαση δημιουργεί συναισθηματικές προκλήσεις και για τις δύο πλευρές. Ο γονέας πολλές φορές αρνείται να δεχτεί ότι δεν αποφασίζει για τον εαυτό του ενώ το παιδί πρέπει να αναλάβει ευθύνες που ίσως τον αγχώνουν.
Κοινά προβλήματα επικοινωνίας
Άρνηση και πείσμα
Πολλοί ηλικιωμένοι αρνούνται να παραδεχτούν ότι χρειάζονται βοήθεια. Η απώλεια αυτονομίας τους τρομάζει, και αντιδρούν με επιθετικότητα ή αποστασιοποίηση. Προφανώς και δεν θέλουν να νιώθουν ότι μεγαλώνουν και ότι χρειάζονται βοήθεια. Επίσης, τους ενοχλεί ότι δεν μπορούν να αποφασίσουν για τον εαυτό τους.
Πρέπει να τους εξηγήσετε ότι δεν αφαιρείτε την αυτονομία τους αλλά τους βοηθάτε να ζήσουν καλύτερα και με περισσότερη ασφάλεια. Για παράδειγμα, η βοήθεια στο σπίτι τους μειώνει τις έγνοιες και μπορούν να κάνουν πράγματα που τους αρέσουν. Στο κάτω κάτω, σε ποιον αρέσει να καθαρίζει το σπίτι;
Επικοινωνιακό χάσμα
Οι γενεές έχουν διαφορετικούς τρόπους έκφρασης. Αυτό που για εμάς είναι φυσιολογικό (ψυχολόγοι, θεραπείες, γηροκομεία), για αυτούς μπορεί να είναι ταμπού.
Σε αυτές τις περιπτώσεις, κάνουμε τη συζήτηση και φέρνουμε παραδείγματα ανθρώπων, γνωστών και φίλων που πήγαν σε ψυχολόγο ή σε κάποιον ιατρό και ένιωσαν καλύτερα. Δίνουμε το δικό μας παράδειγμα αν έχουμε επισκεφτεί κάποιον ειδικό.
Αλλαγές συμπεριφοράς
Άνοια, κατάθλιψη ή απλά η φυσική γήρανση αλλάζουν τον χαρακτήρα. Ο γονέας που ξέραμε μπορεί να γίνει ξαφνικά ευερέθιστος, καχύποπτος ή παιδιάστικος. Σε αυτές τις περιπτώσεις, απλά το παίρνουμε απόφαση ότι είναι ένας λίγο διαφορετικός άνθρωπος από αυτόν που ξέραμε. Κάνουμε στην άκρη τις παλιές μας βεβαιότητες και προσαρμοζόμαστε σε έναν άνθρωπο που ξέρουμε μεν αλλά και που έχει άγνωστες (και δύσκολες) πτυχές χαρακτήρα.
Σε περίπτωση άνοιας, η επικοινωνία γίνεται ακόμα δυσκολότερη, ιδίως στην προχωρημένη φάση. Η υπομονή και η συγκατάβαση είναι πολλές φορές οι μόνες διέξοδοι, όσο και αν είναι δύσκολο να κάνουμε συνέχεια υπομονή.
Ενοχές και Θυμός
Πολλά παιδιά βιώνουν ενοχές για την απόφαση του γηροκομείου, για την έλλειψη χρόνου, για την απομάκρυνσή τους από έναν γονέα που εκφράζει συχνά θυμό ή απογοήτευση. Αυτά τα τόσο διαφορετικά και αντιφατικά συναισθήματα πολλές φορές οδηγούν σε αντιπαράθεση με τους γύρω και με τους γονείς τους, δημιουργώντας ένα φαύλο κύκλο και επιτείνοντας το πρόβλημα.
Αποτελεσματική επικοινωνία
Ακούμε
Δώστε χρόνο στον γονέα να εκφραστεί χωρίς να τον διακόπτετε. Ακόμα και αν επαναλαμβάνει τις ίδιες ιστορίες, δείξτε υπομονή. Οι αναμνήσεις τους είναι ο θησαυρός τους και συχνά αναφέρονται σε αυτές γιατί τότε ένιωθαν νέοι και δυνατοί.
Με αξιοπρέπεια
Μην μιλάτε συγκαταβατικά ή με παιδικό ύφος. Οι ηλικιωμένοι παραμένουν ενήλικες με εμπειρίες και γνώμες που αξίζουν σεβασμό. Εξηγήστε απλά αυτό που θέλετε και δώστε τους τόσες λεπτομέρειες όσες μπορούν να διαχειριστούν. Χρησιμοποιήστε εύκολες και απλές λέξεις που εξηγούν την κατάσταση χωρίς να τους μπερδεύουν.
Μιλάμε με ειλικρίνεια και αγάπη
Αποφύγετε ψέματα “για το καλό τους”. Αν πρέπει να συζητήσετε για γηροκομείο, ιατρικά προβλήματα ή οικονομικά, κάντε το με ειλικρίνεια, υπομονή και αγάπη.
Όπως και τα παιδιά, οι ηλικιωμένοι καταλαβαίνουν όταν κάτι συμβαίνει ή όταν μιλάτε με υπεκφυγές. Οπότε εξηγήστε τους την κατάσταση. Ζητήστε τους να μπουν στη δική σας θέση, γιατί πολλές φορές η ενσυναίσθηση μπορεί να τους βγάλει από τα δικά τους προβλήματα και να δουν την κατάσταση με άλλο μάτι.
Διαλέξτε τη σωστή στιγμή
Οι δύσκολες συζητήσεις χρειάζονται ηρεμία. Μην τις ξεκινάτε όταν είναι κουρασμένοι, πεινασμένοι ή αγχωμένοι. Επίσης, μην τους βαρύνετε με πολλές δυσάρεστες αποφάσεις ή ειδήσεις συγχρόνως. Για παράδειγμα, αν πρέπει να κάνουν δύσκολες εξετάσεις υγείας, μην τους μιλήσετε και για κάτι άλλο δυσάρεστο. Δώστε τους χρόνο να επεξεργαστούν το νέο και τις αποφάσεις με το δικό τους ρυθμό. Θυμηθείτε ότι το μυαλό τους δεν δουλεύει πια με την ίδια ταχύτητα ούτε με τις ίδιες δυνατότητες.
Επικοινωνία στο Γηροκομείο
Όταν ένας ηλικιωμένος είναι ήδη σε μία Μονάδα Φροντίδας, η επικοινωνία μπορεί να είναι δύσκολη για άλλους λόγους.
Οι πρώτες εβδομάδες
Η μετάβαση από το σπίτι σε έναν οίκο ευγηρίας είναι συχνά δύσκολη. Ο γονέας μπορεί να είναι θυμωμένος, απογοητευμένος, να αισθάνεται εγκαταλελειμμένος. Οι συχνές επισκέψεις και τα τηλεφωνήματα βοηθούν για να νιώσουν ότι υπάρχουν οι δικοί τους που τους νοιάζονται. Ένα μικρό δωράκι, ένα αγαπημένο φαγητό ή ένα φιλικό πρόσωπο πάντα ελαφρύνουν την διάθεση.
Ποιότητα, όχι ποσότητα
Μια ημίωρη επίσκεψη με πραγματική παρουσία είναι καλύτερη από τρεις ώρες παρουσίας με το κινητό στο χέρι. Οπότε οργανώστε την επίσκεψή σας για να έχετε ουσιαστική επικοινωνία και όχι εξαναγκαστική.
Δραστηριότητες μαζί
Φέρτε φωτογραφίες, παίξτε χαρτιά, περπατήστε στον κήπο. Η κοινή δραστηριότητα διευκολύνει την επικοινωνία και δίνει ευκαιρίες για συζητήσεις. Αν ο ηλικιωμένος μπορεί να κινηθεί, πάρτε τον μια βόλτα με το αυτοκίνητο και οδηγήστε. Χαζέψετε τους δρόμους, ακούστε μουσική, μιλήστε και μοιραστείτε. Κάντε το σαν ένα πολύ μικρό road trip.
Συμμετοχή στις αποφάσεις
Ρωτήστε τη γνώμη τους για μικρά πράγματα (τι θέλουν να φάνε, τι ρούχα να φορέσουν). Η αίσθηση ελέγχου είναι σημαντική γιατί τους δίνει την ευκαιρία να ακουστούν και να έχουν άποψη για όσα τους αφορούν και τους αγγίζουν. Ιδίως για θέματα που δεν είναι ασφαλείας ή υγείας, δώστε τους τη δυνατότητα να πουν τη γνώμη τους και σεβαστείτε την άποψή τους ακόμα κι αν διαφωνείτε μαζί τους.
Η επικοινωνία περνάει σε άλλη φάση
Νέα σχέση
Η ηλικία μπορεί να φέρει πιο κοντά γονείς και παιδιά. Συζητήσεις που αποφεύγονταν χρόνια μπορεί τώρα να γίνουν. Όσο μεγαλώνουμε, γονείς και παιδιά, τόσο έχουμε άλλη οπτική στο πώς αντιλαμβανόμαστε τον κόσμο και τις σχέσεις μεταξύ μας. Έχουμε μια ευκαιρία να συζητάμε με λιγότερο πάθος και περισσότερη αγάπη και ανεκτικότητα.
Μαθήματα ζωής
Οι ηλικιωμένοι γονείς έχουν πολύτιμες εμπειρίες να μοιραστούν. Ρωτήστε για τη ζωή τους, το παρελθόν, τις επιλογές και τις δύσκολες αποφάσεις που πήραν. Όλοι έχουμε και είχαμε δυσκολίες στη ζωή και είναι ωραίο να μιλάμε και για αυτές.
Οικογενειακή ιστορία
Είναι η τελευταία ευκαιρία να μάθετε την οικογενειακή σας ιστορία. Ηχογραφήστε συζητήσεις, γράψτε αναμνήσεις. Φτιάξτε το γενεαλογικό σας δέντρο και καρφιτσώστε φωτογραφίες και πληροφορίες για τον καθένα. Είναι μια ωραία επικοινωνία και χτίζει την αίσθηση της συνέχειας της οικογένειας.
Συμφιλίωση
Αν υπάρχουν άλυτα ζητήματα, η ηλικία φέρνει συχνά μαλάκωμα. Είναι ευκαιρία για συγχώρεση και κλείσιμο κύκλων, αν υπήρξαν διαφωνίες και τσακωμοί στο μέλλον.
Και λίγες πρακτικές συμβουλές
- Κρατήστε ημερολόγιο: Σημειώστε αλλαγές στη συμπεριφορά ή την υγεία για να ξέρετε τι πρέπει να συζητήσετε με τον γιατρό και με τον ίδιο τον ηλικιωμένο
- Δημιουργήστε ρουτίνες: Τακτικές επισκέψεις την ίδια μέρα/ώρα δίνουν ασφάλεια, είτε στο σπίτι είτε στη μονάδα φροντίδας.
- Φροντίστε τον εαυτό σας: Το burnout των φροντιστών ηλικιωμένων είναι πραγματικό. Εξηγήστε στον ηλικιωμένο ότι κι εσείς μεγαλώνετε και χρειάζεστε φροντίδα και προσοχή. Στις περισσότερες περιπτώσεις, ο ηλικιωμένος νοιάζεται και καταλαβαίνει τις ανάγκες του παιδιού του.
- Ζητήστε βοήθεια: Ψυχολόγοι και ομάδες υποστήριξης μπορούν να βοηθήσουν εσάς και τον γονιό σας.
- Μην είστε μόνοι: Συντονίστε με τα αδέρφια σας την επικοινωνία και τις ευθύνες. Αν δεν υπάρχουν, μοιραστείτε τις έγνοιές σας με άλλους συγγενείς και φίλους.
Η Μονάδα Φροντίδας Ηλικιωμένων Δωροθέα
Στη ΜΦΗ Δωροθέα ξέρουμε πόσο σημαντική είναι η επικοινωνία με τους φιλοξενούμενους. Συνεργαζόμαστε με υπεύθυνους και φιλικούς επαγγελματίες υγείας και νοσηλευτές που προσπαθούν πάντα να κάνουν τους ασθενείς να νιώσουν άνετα.
Για περισσότερες πληροφορίες, επικοινωνήστε μαζί μας online ή καλέστε μας στο 210 4950 989 σήμερα για να γνωριστούμε!